EEN NIEUW GESPREK OVER HUWELIJK EN ONTROUW

 

Inleiding

 

Overal ter wereld bedriegt op dit moment iemand een ander of wordt iemand bedrogen, overweegt iemand vreemd te gaan, adviseert iemand een ander die ermee worstelt of completeert iemand als een geheime minnaar de driehoeksverhouding. Geen enkel aspect van het leven van een paar brengt zoveel angst, roddels of fascinatie teweeg als een verhouding. Overspel bestaat al sinds het huwelijk werd uitgevonden en hetzelfde geldt voor het taboe dat erop rust. Er zijn in de loop van de geschiedenis wetten voor in het leven geroepen, er is over gediscussieerd, het is gepolitiseerd en gedemoniseerd. Toch toont ontrouw ondanks de wijdverbreide openlijke veroordeling een volharding waar het huwelijk alleen maar jaloers op kan zijn.

Zozeer zelfs dat het de enige zonde is waaraan de Bijbel de twee geboden wijdt, een voor het plegen van overspel en een voor het alleen maar denken aan overspel.

 

Mannen en vrouwen hebben in elke samenleving, op elk continent en in elk tijdsgewricht de grenzen van het huwelijk overschreden, ongeacht de straffen en de afschrikmiddelen. Bijna overal waar mensen trouwen is monogamie de officiële norm en ontrouw de clandestiene. Dus wat moeten we denken van dit aloude taboe, dat universeel verboden is maar toch universeel in de praktijk wordt gebracht?

 

Als we 'ontrouw' ter sprake brengen, variëren de reacties wereldwijd van een strenge veroordeling tot berustende acceptatie en behoedzaam mededogen tot regelrecht enthousiasme. Het kan per land verschillen. Ontrouw mag dan alomtegenwoordig zijn, de manier waarop we deze duiden - hoe we ontrouw definiëren , eronder lijden en erover praten - hangt uiteindelijk samen met tijd en plaats waar het drama zich ontvouwt.  

 

Het huidige discours over het onderwerp kan als volgt worden samengevat: ontrouw moet een symptoom zijn van een relatie die misliep. Als je thuis alles hebt wat je nodig hebt, zou er geen reden moeten zijn om buiten de deur te kijken. Mannen bedriegen uit verveling, als medicijn tegen stress en angst voor intimiteit: vrouwen bedriegen uit eenzaamheden verlangen naar intimiteit. De trouwe partner is de volwassen, toegewijde, realistische van de twee; degene die van het rechte pad afgaat is zelfzuchtig, volwassen en heeft geen zelfbeheersing.

Een verhouding is hoe dan ook schadelijk voor een huwelijk en mag nooit worden toegestaan. Het vertrouwen en de intimiteit kunnen alleen worden hersteld door de waarheid te vertellen, berouw te tonen en vergiffenis te vragen. Een scheiding levert meer zelfrespect op dan vergeving.

 

De moraliserende toon van de huidige conversatie schrijft het 'probleem' meestal toe aan tekortschietende paren of individuen en omzeilt de de grotere vragen die de omvang van het verschijnsel zou kunnen opwerpen. Ontrouw zegt heel veel over het huwelijk; niet alleen jouw huwelijk, maar het huwelijk als instituut. Ontrouw stort ons ook in onze moderne cultuur van toe-eigening, waarin we onze privileges vanzelfsprekend vinden. Denken we werkelijk dat we de toename van bedrog kunnen beperken tot een paar rotte appels? Het is toch ondenkbaar dat miljoenen overspelige geliefden allemaal pathologisch zijn?

 

 

Wat zegt verliefdheid op een ander?

 

Verliefdheid op een ander brengt vaak grote problemen teweeg in een relatie. Sommige mensen denken dat je je daarvoor af moet sluiten: dat je niet open mag staan voor s voor een ander. Maar of je dat nu jezelf voorneemt of niet: heel vaak overkomt het je vroeger of later toch een keer. Overigens wil dat niet zeggen dat je aan die gevoelens meteen gehoor moet geven. Gevoelens toelaten is immers nog iets heel anders dan meteen met die ander iets aangaan.

 

De vraag die daar echter vaak bij bovenkomt, is: wat zegt deze verliefdheid? Over mij, over onze relatie?

 

 

"Ik heb me nog nooit zo gevoeld!"

 

Iedere mens komt in zijn leven wel een aantal keren voor de vraag: 'Wie ben ik eigenlijk?' Het antwoord daarop is per definitie onvolledig. Je bent immers niet een vast, onveranderlijk gegeven. Je hebt zoveel kanten, zoveel kleuren. In iedere situatie en met ieder contact komt iets anders van jezelf naar voren. Regelmatig denk je misschien jezelf te kennen. Maar een nieuwe situatie, een nieuwe vriend of vriendin kan opeens en onverwacht weer heel andere kanten van jezelf aan het licht brengen.

 

Dat is ook vaak gebeurt bij verliefdheid op een ander. Naast alle schrik en problemen die dat meebrengt, is er ook altijd de verwondering van degene die het overkomt: denk hierbij aan:

• Ik had het niet verwacht ...
• Ik voel me zo anders bij hem/haar...
• Hij/zij doet iets met mij wat ik nooit eerder hebt meegemaakt en wat ik eigenlijk ook niet meteen weer kwijt wil ...
• Ik ken mezelf niet meer ...

Het is precies dit nieuwe in jezelf dat aantrekkelijk is. Niet de ander 'an sich', maar datgene wat die ander/het andere met je doet.

Vaak is verliefdheid op een ander eigenlijk: verliefdheid op het gevoel dat die ander jou geeft.

 

Hetzelfde geldt in principe voor elke verandering: wonen op een andere plek, werken in een andere setting, op vakantie gaan naar een ander land dan gebruikelijk. Elke nieuwe situatie roept iets anders in je op, appelleert aan andere vaardigheden, andere gevoelens. En daardoor ontwikkel je je, wordt je scala aan vaardigheden groter, je palet aan gevoelens breder, je vermogen om te zien en te horen verfijnder.

 

 

Verliefdheid is beweging

 

Is dan het doel van ieders leven om jezelf volledig te leren kennen? Wij denken niet dat je jezelf ooit volledig in kaart krijgt.

Wel zien we voortdurend dat stilstand, verstarring en verstijving niet goed is voor mensen. Dat mensen langzaam afsterven als ze niet meer 'stromen', niet meer bewegen, niet meer groeien.

 

Binnen de relatietherapie van Praktijk de brug naar morgen wordt de mens gezien als een zelf-helend vermogen. Vanuit dat vermogen zou een mens, bij goed luisteren naar zichzelf, vanzelf kiezen voor datgene wat goed is voor hem of haar. Zoals veel waarheden lijkt dit simpeler dan het is. De moeilijkheid zit namelijk in dat 'goed luisteren naar jezelf' en in het 'weten wat goed voor je is'. Dat is nog niet altijd zo eenvoudig of duidelijk

 

De meeste mensen melden dat voorafgaand aan de verliefdheid wel in zichzelf een onrust, een drang een onvrede met de huidige situatie hebben ervaren. We horen echter nooit dat iemand bewust op zoek is gegaan naar een derde, om daar verliefd op te worden. Verliefd worden is per definitie beweging, het heeft altijd te maken met iets nieuws. Je wordt verliefd, dus je wás het niet. Je komt door verliefdheid in beweging, je wereld krijgt een andere kleur, er gebeuren nieuwe dingen.

 

 

Verliefdheid vanuit behoefte aan iets nieuws

 

Als relatietherapeut hebben we veel relaties gezien en begeleid waarin dit gebeurt. En altijd komen we tot de conclusie dat de verliefdheid een antwoord is op de behoefte aan iets nieuws. Soms omdat er verstarring en stilstand was in één of beide partners en daardoor in de relatie. Soms omdat er een leegte was ontstaan, die gevuld wilde worden. Of een sleur. Soms niet eens in de relatie, maar bijvoorbeeld wel op het werk. Of in je persoonlijke leven.

 

De oplossing ligt dan niet per definitie in een verliefdheid. Een nieuw project, een nieuwe baan, een nieuwe hobby, een nieuw inzicht of beleving zouden hetzelfde verfrissende gevoel kunnen opleveren. Kortom, verliefdheid ontstaat als er bewust of onbewust behoefte is aan iets dat ons en/of onze relatie in beweging brengt. Het zegt niet per definitie dat de relatie slecht was, wel dat er in het leven van de verliefde iets nieuws nodig was

 

 

 

VREEMDGAAN EN OVERSPEL

 

Het liegen is het ergste

 

Een reden voor vreemdgaan kan zijn dat de leugenaar eigenlijk moeite heeft met het verlies van het spannende, stormachtige begin in de relatie. In de nieuwe verliefdheid hij of zij opnieuw het verslavende begin van een liefde, en vervolgens liegt hij daarover.

 

Wat de leugenaar meestal niet inschat, is dat de partner dit liegen meestal nog veel erger vindt dan het vreemdgaan zelf. Zoals wij in relatietherapie zeer veel meemaken, lijkt juist dit liegen - en hoe explicieter en frequenter, hoe erger - de vertrouwensbasis meer te schaden dan het overspel zelf.

 

Onder dit liegen - of het nu over vreemdgaan gaat of over iets anders - zit echter een pijnlijk principe:

• Je kunt alleen toegeven aan een ander wat je zelf onder ogen durft te zien
• Als je jezelf in de spiegel aan durft te kijken. Oftewel: je kunt niet open zijn over iets dat je ook voor jezelf verstopt.

 

Jezelf onder ogen komen

 

Precies in dat 'onder ogen zien' zit vaak de innerlijke weerstand van de leugenaar: hij wil en kan niet echt kijken naar wat hij doet of gedaan heeft. De leugenaar of bedriegster beschikt over de 'vaardigheid' om lastige zaken naar de achtergrond te duwen, uit het zicht te houden. En vaak doet hij dat niet alleen voor de partner, maar in de eerste plaats voor zichzelf.

 

Niet voor niets gebruiken we de term "iets onder ogen zien". Dat betekent: ergens met aandacht naar willen kijken en er verantwoordelijkheid voor nemen.

 

 

Verantwoordelijkheid vermijden

 

Zolang de leugenaar niet naar zijn eigen handelwijze kijkt, hoeft hij zich niet serieus af te vragen wat hij er van vindt. Hij hoeft er geen verantwoordelijkheid voor te nemen. Dus denkt hij gewoon niet over lastige zaken na. Hij duwt ze weg nog voordat ze zijn bewustzijn bereiken. Meestal is er nog wel iets van "gewaarzijn" zijn: ergens voelt de leugenaar wel dat er iets niet klopt. Maar aangezien dat een lastig gevoel is, duwt de leugenaar ook dat gewaarzijn weg. Hij sust zichzelf, bijvoorbeeld door tegen zichzelf te zeggen dat het allemaal niet zo veel voorstelt.

 

Kortom: een leugenaar liegt om de confrontatie te vermijden. Maar niet, zoals vaak gedacht wordt, de confrontatie met de ander. Hij vermijdt meestal vooral de confrontatie met zichzelf.

 

 

Vreemdgaan of overspel

 

De definitie van vreemdgaan verschilt van cultuur tot cultuur en zelfs van koppel tot koppel. in sommige gevallen spreken partners af dat ze een open relatie hebben, waarbij seksueel verkeer met derden is toegestaan. Slechts het van elkaar houden blijft dan voorbehouden aan de vaste partner, wat ook een argument is waarmee vreemdgangers hun activiteiten vaak vergoelijken ('we hebben alleen maar seks, maar ik hou van mijn vrouw, man'). Seksueel contact met derden wordt in verreweg de meeste gevallen wel gezien als vreemdgaan.

• Bij cuckolding heeft in een heteroseksuele relatie de vrouw contact met andere mannen met medeweten van en soms in het bijzijn van haar mannelijke vaste partner.
• Cyberseks is echter moeilijker als zodanig te definiëren, omdat rechtstreeks seksueel contact ontbreekt. Toch zien veel mensen ook cyberseks als vreemdgaan, omdat met toch bepaalde intimiteiten met een derde persoon deelt.
• Ook zoen vormt een hekel punt, maar de meeste mensen zien het niet als vreemdgaan, tenzij het een kus op de mond betreft. Een kus is immers ook een vriendschapsuiting en soms zelfs een formele begroeting. Voor knuffelen geldt min of meer hetzelfde, zolang dit maar niet op een te intieme manier gebeurt.
• Masturberen en daarbij aan een ander dan de partner denken wordt vaak niet als vreemdgaan gezien, hoewel sommigen zich er achteraf schuldig over voelen. Dat geldt ook voor het kijken naar pornofilms of een erotische droom over een ander. Toch geeft het de partner vaak een vervelend gevoel dat hij of zij "niet goed genoeg" is.
• Polyamorie wordt vaak onterecht verward met vreemdgaan, maar hierbij hebben juist alle betrokkenen expliciet toestemming gegeven voor het ontwikkelen van intieme gevoelens voor en/of het hebben van seksuele relaties met meerdere mensen tegelijkertijd.  

 

Motieven voor vreemdgaan en overspel

 

Er bestaan verschillende motieven die ten grondslag liggen aan vreemdgaan. Lange afwezigheid van een van de partners verhoogt het risico. Soms vindt men de vaste partner (seksueel) niet interessant (meer). Dit kan komen doordat er een zekere sleur of routine in de seks is gekomen en wil men "iets nieuws", maar het kan er ook mee te maken hebben dat men seksuele voorkeuren heeft waar de partner niet aan mee wil werken.

 

Ook kan het te ver uit elkaar liggen van de levens van beide partners leiden tot vreemdgaan met iemand met wie men simpelweg meer gemeenschappelijk heeft. Verder zijn sommigen trots op het feit dat ze vreemdgaan en doen het om er later over op te scheppen bij vrienden en collega's. Ook moeten vooral verliefdheid en de spanning of de kick van het gevaar betrapt te worden niet worden onderschat. Tenslotte is het mogelijk dat het vreemdgaan gewoon het begin is van een nieuwe relatie. die "overlapt" met de vorige.

 

 

 

* Heeft u meer vragen over 'Liefde in verhouding: trouw en ontrouw'? Neem vrijblijvend contact op met onze praktijk.