UITGANGSPUNT

 

Mindfulness Based Cognitive Therapy, MBCT is binnen onze praktijk een laagdrempelige hooggekwalificeerde vorm van psychologische hulpverlening. De therapie is nog niet volledig wetenschappelijk onderbouwd, maar maakt waar nodig wel gebruik van wetenschappelijke inzichten. Het doel is doorgaans echter van dezelfde strekking als bij psychotherapie: het verminderen of geheel wegnemen van geestelijke gezondheidsproblemen van de cliënt. 

 

Voor als mindfulness je ding is: deze therapie helpt je dichter bij je gevoel te komen zonder daarover te oordelen. Je leert onprettige emoties niet weg te drukken, maar de werkelijkheid te aanvaarde zoals die is. Ook leer je je aandacht anders te richten, zodat negatieve gedachten niet gaan overheersen. Vaak ingezet als terugvalpreventie na een eerder succesvolle behandeling. Duur 8 -10 sessies.

 

 

Definities

 

MBCT oorspronkelijk ontworpen als een nieuwe methode om de kans van terugval na een depressie te verkleinen. Al geruime tijd wordt de therapie als psychologische interventie toegepast in de vorm van meditatieoefeningen bij stresshantering en als onderdeel van de Dialectische Gedragstherapie.

 

 

Depressie en terugval

 

De kwetsbaarheid voor depressies neemt na elke volgende depressie steeds meer toe. Het was uit onderzoek bekend dat depressieve patiënten met cognitieve therapie werden behandeld minde kans hadden op terugval na behandeling dan patiënten die uitsluitend met medicatie werden behandeld. De gangbare hypothese is dat dit komt door het veranderen van negatieve opvattingen in meer realistische opvattingen.

 

MBCT is dus een nieuwe therapeutische behandelmethode in de traditie van cognitieve therapie, maar met een aantal belangrijk nieuwe kenmerken. Een belangrijk nieuwe kenmerk is dat geleerd wordt niet alleen de gedachten, maar ook lichamelijke ervaringen en gevoelens te zien als mentale gebeurtenissen.

 

 

De opzet

 

MBCT als terugvalpreventie kan de individuele cliënten die meerdere depressies gehad hebben gegeven worden. Aandacht oefeningen staan alsmede cognitieve en gedragstherapeutische interventies centraal. De cliënt leert om negatieven gedachten maar ook lichamelijke gewaarwordingen helder op te merken. Ze leert de ingesloten gedragspatronen die samenhangen met het ontstaan van nieuwe depressies te herkennen, daar accepterend op te reageren en weer over te gaan tot de orde van de dag.

 

MBCT is een zinvolle aanvulling op de 'cure' kant van de therapie. Een aspect dat in de komende jaren waarschijnlijk steeds belangrijker wordt is het inzicht dat er grenzen zijn aan de 'çure' kant van de hulpverlening. Dat er een grote groep patiënten is die ondanks de meest adequate hulp niet volledig genezen kan, klachten blijven behouden of kwetsbaar is voor recidive. Een aanpak die gericht is op acceptatie, op leren omgaan met chronische klachten en kwetsbaarheid completeert de op verandering gerichte aanpak van de meeste cognitief gedragstherapeutische procedures.

 

 

Aandacht oefeningen staan centraal

 

Als eerste leren patiënten de zgn. bodyscan-oefening. Een techniek waarin, net als bij progressieve relaxatie (maar zonder ontspanningsinstructies), gevraagd wordt wat achtereenvolgens in de verschillende lichaamsdelen kan worden opgemerkt zonder daaraan iets te willen veranderen. Hierna volgen oefeningen waarbij de aandacht gericht is op de ademhaling, lichamelijke gewaarwordingen en gedachten. Zodra wordt opgemerkt dat de aandacht afdwaalt, dan wordt die op een vriendelijke niet afkeurende manier keer op keer weer teruggebracht naar het ademen. Als huiswerk moet de de patiënt wisselende dagelijkse routine bezigheden met de aandacht doen. Een belangrijke toepassing is de "3 minuten adempauze", een strategie om op moeilijke momenten in drie stappen, die ieder ongeveer een minuut duren, ruimte te creëren voor een nieuwe bewuste manier van reageren i.p.v. het gebruikelijke ingesloten reactiepatroon.

 

 

Cognitieve gedragstherapeutische interventies

 

In de training komen verschillende cognitieve en gedragstherapeutische interventies aan de orde zoals: psycho-educatie en oefeningen rondom de aard van het denken, registratie van cognities rond (on-) prettige gebeurtenissen, het leren herkennen van opvallende negatieve gedachten en denkfouten, signalen van een dreigende depressie leren herkennen, plezierige activiteiten invoeren en het maken van een terugvalpreventieplan.

 

Anders dan bij de standaard cognitieve therapie vindt er geen kritisch onderzoek plaats van de inhoud van de cognities maar leren de patiënten een andere houding aan te nemen. Ze leren de stroom van hun gedachten en lichamelijke gewaarwordingen te observeren en ervaren als het komen en gaan van gedachten en lichamelijke reacties.

 

 

Past MBCT binnen de ontwikkeling van Cognitieve Gedragstherapie, CGT?

 

Wetenschappelijke onderzoekers pleiten voor een cognitieve gedragstherapie waarin verschillende effectief gebleken psychologische behandelmethoden hun plaats hebben. Met andere woorden: psychologische behandelmethoden die werkzaam zijn behoren tot het domein van een wat zij noemen 'geïntegreerde' cognitieve gedragstherapie,

 

Een zelfde standpunt. Het is wetenschappelijk verantwoord en klinisch verstandig om in de gedragstherapie elke techniek toe te passen, ongeacht waar het ontstaan is of wie het verspreid heeft, onder de voorwaarde dat er empirisch bewijs is voor de effectiviteit en er een theoretisch consistente onderbouwing is. "Aandachtgerichte cognitieve therapie voldoet aan genoemde voorwaarden.

 

Er is bovendien nog een belangrijke reden waarom MBCT aan het repertoire van de CGT moet worden toegevoegd: het is een zinvolle aanvulling op de 'cure' kant van therapie. Een aspect dat de komende jaren waarschijnlijk steeds belangrijker wordt is het inzicht dat er grenzen zijn aan de 'cure 'kant van de hulpverlening. Dat er een grote groep patiënten is die ondanks de meest adequate hulp niet volledig genezen kan, klachten blijft houden of kwetsbaar is voor recidive. Een aanpak die gericht is op acceptatie, op het leren omgaan met chronische klachten en kwetsbaarheid completeert de op verandering gerichte aanpak van de meeste cognitief gedragstherapeutische procedures. 

 

 

Tot slot

 

Mindfulness is een term die naar een methode en een houding verwijst die in verschillende contexten verschillende doelen heeft. Toegepast in het kader van 'Mindfulness Based Cognitive Therapy, MBCT' hoort het tot het domein van de Cognitieve Gedragstherapie, CGT. Het voldoet aan de belangrijke kenmerken: het is een psychologische behandelmethode waarvoor een grotendeels wetenschappelijke onderbouwing, en bewijs van effectiviteit is. Patiënten leren om anders tegen problematische situaties aan te kijken, om met beter passende coping-strategieën en gedragspatronen te reageren en er wordt veel gebruik gemaakt van oefeningen en huiswerk. Bovendien kan het een zinvolle aanvulling zijn op de op verandering gerichte therapie.

 

Cognitieve gedragstherapie is niet hetzelfde als het toepassen van één of meer technieken. Van therapie is pas sprake als de interventies een essentieel en functioneel onderdeel vormen in het therapeutisch proces. 

 

 

* Heeft u vragen over 'MBCT' en/of deze hulpverlening geschikt is voor uw hulpvraag? Neem vrijblijvend contact op met onze praktijk.